เมื่อกลับบ้านพักที่ไชยปราการเดือนกันยายน ๒๕๕๓ ได้พบปะสนทนากับครูผู้ช่วยท่านหนึ่ง ที่ได้รับการจ้างงานจากบริษัทเอกชน ให้ช่วยสอนที่บ้านป่าหนา ซึ่งเป็นหมู่บ้านที่ผมเคยไปสอน สมัยที่ลาออกจากเป็นคนกรุงเทพฯ มาเป็นครูดอยใหม่ ๆ
ระยะเวลาแค่ ๑ ปีชนเผ่าหมู่เซอที่ไชยปราการเปลี่ยนไปมากเหลือเกินครับ ผมไปเป็นครูอาสาเมื่อกลางปี ๕๐ ทั้งหมู่บ้านมีรถยนต์เพียง ๓ คัน พอปี ๕๒ รถยนต์พุ่งพรวดขึ้นเป็น ๘ คัน
หากติดตามข่าวสารเป็นระยะจะสังเกตุได้ว่า ๓ อำเภอโซนเหนือของจังหวัดเชียงใหม่ ฝาง แม่อาย และไชยปราการ จะมีข่าวจับยาเสพติดบ่อยมาก จึงไม่ต้องสงสัยว่าอะไรเป็นสาเหตุของความเปลี่ยนแปลงในวิถีชีวิตของเผ่ามูเซอ ทั้งนี้รวมไปถึงอำเภอติดชายแดนของจังหวัดเชียงราย ไม่ว่าจะเป็น แม่สาย แม่จัน แม่ฟ้าหลวง แม่สรวย และอำเภอเมืองเชียงราย
หลาย ๆ หมู่บ้านที่ กศน.ทำงานเราที่เป็นครู ก็รู้ทั้งรู้ แต่ต้องคิดอยู่เสมอว่า อย่าไปยุ่งกับยาเสพติด และอย่าให้ยาเสพติด มายุ่งกับเรา
หลายหมู่บ้านผู้นำหรือญาติผู้นำเหล่านั้นเป็นผู้ที่ถูกเพ่งเล็งจากเจ้าหน้าที่บ้านเมือง แต่ด้วยความที่เป็นผู้นำชุมชน บางคนเป็นถึงผู้ใหญ่บ้าน หรือผู้ช่วย ทำให้หน่วยงานราชการต่างเกรงใจ และในเทศกาลกินข้าวใหม่ในเดือนตุลาคม และเทศกาลกินวอของชนเผ่าลาหู่ จะมีผู้นำจากพื้นราบ กำนัน ผู้ใหญ่บ้าน และหน่วยงานราชการขึ้นไปร่วมเทศกาลบนดอย เป็นลักษณะต่างพึ่งพาอาศัยกันและกัน ทำให้เวลาที่เป็นข่าวจับยาเสพติด เจ้าหน้าที่บ้านเมืองในท้องถิ่นเป็นแค่ส่วนประกอบ เจ้าหน้าที่หลัก ๆ คือ เจ้าหน้าที่จาก ปปส.
ทราบข่าวจากเพื่อนครูอีกท่านว่า ในเวลากลางคืนหมู่บ้านใกล้ ๆ เขื่อนมีรถวิ่งเข้าออกตลอด แต่ตำรวจไม่มีเจ้าหน้าที่เพียงพอในการดูแลพื้นที่เท่าที่ควร
ที่บ้านป่าหนาที่ผมเคยไปอยู่ ทราบคร่าว ๆ ว่าบางคน ถูกหมายจับแล้วจ่ายเงินให้ตำรวจแล้ว ก็ใช้ชีวิตตามปกติในหมู่บ้านได้สบาย
บางหมู่บ้านบริเวณเขื่อนแม่ทะลบ คนดอยรวยขนาดที่ว่ามาซื้อที่ของคนเมืองแถวบ้านป่าแดง ตำบลแม่ทะลบเพื่อทำนา แต่เวลาทำ ขี่รถกระบะ 4WD มาทำนา และจ้างคนทำนา
บ้านแม่ฝางหลวง ตำบลศรีดงเย็น ที่จัดกิจกรรมครูอาสารุ่น ๒ คนเผ่ามูเซอที่นั่นจ้างคนเมืองไปทำนาเกี่ยวข้าวให้ครับ ทราบข้อมูลจากเด็ก ๆ เมื่อไปสำรวจน้ำตกแม่ฝาง
ได้ยินได้ฟังแล้ว…..อึ้งครับ จะเห็นได้ว่าศักยภาพของชุมชนลาหู่ ไม่ธรรมดาเลย สงสารประเทศไทย สงสารลูกหลานไทย ในอนาคต
“ครู” มีหน้าที่สั่นสอนคนให้อ่านออกเขียนได้ และเป็นคนดี ไม่ได้มีเจตนาไปชี้เป้า หรือเป็นสายให้ใครหรอกครับ หากแต่เป็นห่วงลูกหลานไทยในวันข้างหน้าจะตกเป็นทาสของยาบ้า ดูแลบุตรหลานคนใกล้ชิด ให้ความสำคัญกับครอบครัวมาก ๆ นะครับ